Την τελευταία δεκαετία, με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων (ΝΟΚ,Ν. 4819/2021 , δόθηκαν πολεοδομικά κίνητρα, καθ’ υπέρβαση των προβλεπόμενων στις ισχύουσες μέχρι τότε πολεοδομικές διατάξεις, για την υπέρβαση του ύψους και του συντελεστή δόμησης, μέσω της μείωσης σε κάποιες περιπτώσεις της κάλυψης.
Με άλλα λόγια, με γνώμονα την πράγματι επιτακτική ανάγκη για κατασκευή νέων ενεργειακών κτιρίων με σύγχρονες προδιαγραφές ή την ανάπτυξη των λεγόμενων «πράσινων στεγών», καταργήθηκαν πρόνοιες που εξασφάλιζαν βιώσιμες και ανθρώπινες πόλεις, με αποτέλεσμα να καταγράφεται σήμερα ασύμμετρη επιβάρυνση του οικιστικού περιβάλλοντος.
Η ισχύουσα πλέον νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα υπέρβασης του ύψους και του συντελεστή δόμησης παντού, ακόμη και σε περιοχές που διαθέτουν «προκήπια» και εφαρμόζουν το πανταχόθεν ελεύθερο σύστημα. Ως αποτέλεσμα, αυξάνεται η συνολικά πραγματοποιούμενη δόμηση και δημιουργείται ένα σύμπλεγμα χαμηλών και υψηλών κτιρίων που αλλοιώνει την πολεοδομική φυσιογνωμία των περιοχών, επιδεινώνοντας τους όρους διαβίωσης των κατοίκων τους. Οι νέες διατάξεις μάλιστα, σε αντίθεση με ό,τι προβλέπει το άρθρο 24 του Συντάγματος, επιτρέπουν την απόκλιση από τους ισχύοντες όρους δόμησης χωρίς προηγούμενη μελέτη. Επιτρέπουν δηλαδή την υπέρβαση των όρων δόμησης μιας περιοχής, χωρίς προηγουμένως να έχουν συνεκτιμηθεί τα πολεοδομικά της χαρακτηριστικά που καθορίζουν το πολεοδομικό της κεκτημένο και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.
Διαβλέποντας ίσως τις εξελίξεις, πολλοί ΟΤΑ της χώρας , σύλλογου Αρχιτεκτόνων και κινήσεις πολιτών εχουν αντιταχθεί στις ανωτερω διατάξεις , ζητώντας τη διατήρηση των ισχυόντων κατά περίπτωση πολεοδομικών διαταγμάτων τα οποία προστάτευαν επί δεκαετίες τις φυσιογνωμίες των πόλεων. Ωστόσο το αποτέλεσμα ηταν να καταργηθούν οι επίδικες δυσμενείς πολεοδομικές ρυθμίσεις μόνο για τις Δημοτικές Ενότητες της Φιλοθέης, του Ψυχικού και της Εκάλης με τροπολογία την Μεγάλη Τριτη του 2023( !!) .
Οπως ήταν επόμενο η ενλογω τροπολογια που επιτρεπει «δύο ορους δομησης» μέσα στην ίδια πολεοδομική ενότητα ,συναντά σφοδρές αντιδράσεις δεδομένου ότι ανάλογες νομοθετικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να ληφθούν για το σύνολο της επικράτειας. Η αποσπασματική αυτη νομοθετική πρωτοβουλία έρχεται σε ευθεία αντίθεση τόσο με την αρχή της ισότητας, όσο και την υποχρέωση του κράτους να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος και να προβαίνει και να διασφαλίζει την ορθολογική πολεοδομική οργάνωση των οικισμών και τους βέλτιστους όρους διαβίωσης των κατοίκων τους, όπως ορίζουν τα άρθρα 4 και 24 του Συντάγματος.
Η χώρα διαθέτει πληθώρα περιοχών με ιδιαίτερα πολεοδομικά χαρακτηριστικά, που έχριζαν και έλαβαν ειδικής προστασίας στο παρελθόν, που δεν υφίσταται πλέον. Η δυνατότατα επαναφοράς του προηγούμενου καθεστώτος προστασίας μπορεί σήμερα να επιτευχθεί μόνο με την κατάρτιση Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ), διαδικασία άκρως χρονοβόρα (μπορεί να διαρκέσει 2-4 χρόνια), η οποία καταλήγει και πάλι στο κεντρικό κράτος που πρέπει να εγκρίνει τις μελέτες που γνωμοδοτικά θα αποστείλουν οι δήμοι.
Δεν νοείται εν έτει 2023 να συνεχίζουμε ως κράτος να νομοθετουμε αδιαφορώντας για την αειφορία, την αισθητική αλλά και τη φέρουσα ικανότητα των πόλεών μας.